০৫:৪৫ অপরাহ্ন, শুক্রবার, ০৭ নভেম্বর ২০২৫
মার্কিন সুপ্রীম কোর্টের প্রশ্ন: নতুন শুল্কের বৈধতা আউটকাস্ট–সিন্ডি–নো ডাউট এক মঞ্চে, ব্রায়ান উইলসনের জন্য এলটন জন — রক অ্যান্ড রোল হল অব ফেম ২০২৫ সীমান্ত উত্তেজনা কমাতে আফগানিস্তান–পাকিস্তান আবারও ইস্তাম্বুলে বৈঠকে ফায়দা লুঠছে বাণিজ্যিক প্রতিষ্ঠান: ভেটেরানদের দুর্বলতার সুযোগ ২০২৬ সালের জন্য তিনটি বলিউড ছবি শুটের জায়গা হিসেবে আবারও ব্রিটেন যুক্তরাষ্ট্রের ডেমোক্র্যাটদের বিভাজন: সরকারী বন্ধের সমাধান নিয়ে আলোচনা সিউলে ২০২৬ সালের কামব্যাক শো ঘোষণা করল বিটিএস, আজই খুলল গ্লোবাল টিকিটিং বিহারের নির্বাচন: মোদী এবং তার দলের জন্য এক বড় চ্যালেঞ্জ বেতনা নদী: সাতক্ষীরা, খুলনার একটি ঐতিহাসিক ও প্রাকৃতিক রত্ন আবার ফিরছে ‘গ্রেমলিনস’, ২০২৭ ছুটির মৌসুমে ওয়ার্নার ব্রসের ঘোষণা

প্রাচীন ভারতে গণিতচর্চা (পর্ব-২৬৯)

ভিয়েটা বীজগণিতে প্রতীক চিহ্ন এত সুন্দরভাবে ব্যবহার করেছেন যাতে বিস্মিত না হয়ে পারা যায় না।

(১৫৫৯ খ্রীষ্টাব্দে লিখিত একটি বীজগণিতের সমীকরণ)

যাই হোক উপযুক্ত আলোচনা পরিপ্রেক্ষিতে এবং ছবিতে যেটি দেওয়া আছে তা থেকে বলা যায় সমীকরণটি হচ্ছে-

1x²+6x+9=1x²+3x+24 বা, x²+6x+9=x2+3x+24, রেনে দেকার্ত বীজগণিতের সমীকরণ লিখতেন yy} cy-by-ay-aс,

দেকার্ত ডানপাশের দ্বিতীয় বন্ধনীকে সমান চিহ্ন বলতেন। ভিয়েটা বীজগণিতে প্রতীক চিহ্ন এত সুন্দরভাবে ব্যবহার করেছেন যাতে বিস্মিত না হয়ে পারা যায় না। যাইহক আমি এখানে নবজাগরণের পর থেকে সপ্তদশ শতাব্দী পর্যন্ত লিখিত উল্লেখ-যোগ্য বীজগণিত গ্রন্থের নাম, গ্রন্থকার প্রভৃতির একটি সংক্ষিপ্ত তালিকা তুলে ধরছি।

ক্রমিক নং গ্রন্থকার / প্রবন্ধকার গ্রন্থ/প্রবন্ধ তারিখ
Alexander Synopsis Algebraica 1693
Albert Girard Invention Nouvellie en Algebre 1629
Baker Geometrical Key & C 1684
Bulliald Opus Novum ad Arithmeticam Infinitorum 1682
Barrow in Lectiones Geometricae Diophantus cum commentariis 1669
Bachet Arith. libri ii et Algebrae totidemm 1621
Bombelli De Logistica 1579
Bernard Solignac Geometria Indivisibilibus cont-inuorum and C 1580
Buteo Various Memoirs in Phil Trans 1559
১০ Ferreus Various pieces on equations Cursus seu Mundus Mathematicus 1545
১১ Clavius Nova Geometricae clavis Algebra 1580
১২ Cavalerius Geometria 1635
১৩ De Moivre Arithmeticorum, Librisex in Varia opera mathematica 1697
১৪ De Lagny Various paper in Mem. of French Accd 1730
১৫ Dechales Opus Novum ad Arithmeticam Infinitorum 1692
১৬ De Billy in Lectiones Geometricae Diophantus cum commentariis 1690
১৭ Descarts Arith. libri ii et Algebrae totidemm 1643
১৮ Diophantus De Logistica 1637
১৯ Fermat Geometria Indivisibilibus cont-inuorum and C 360
২০ Frenicle Various Memoirs in Phil Trans 1679
২১ Folinus Algebra, Sive Liber de Rebus occultics 1619
২২ Ghetaldus De Resolutione et compositione 1630
২৩ Harriot Mathematica 1631
২৪ Harigonius Artis Analyticae Praxis 1634
২৫ Hally (Dr.) Cursus Mathematicus 1687
২৬ Issac Newton in philosophical Transactions 1694
২৭ James Gregary The Binominal theorem 1666
২৮ Jossalin Exercitationes Geometricae 1668

(চলবে)

জনপ্রিয় সংবাদ

মার্কিন সুপ্রীম কোর্টের প্রশ্ন: নতুন শুল্কের বৈধতা

প্রাচীন ভারতে গণিতচর্চা (পর্ব-২৬৯)

০৪:০০:১২ পূর্বাহ্ন, সোমবার, ১৮ অগাস্ট ২০২৫

ভিয়েটা বীজগণিতে প্রতীক চিহ্ন এত সুন্দরভাবে ব্যবহার করেছেন যাতে বিস্মিত না হয়ে পারা যায় না।

(১৫৫৯ খ্রীষ্টাব্দে লিখিত একটি বীজগণিতের সমীকরণ)

যাই হোক উপযুক্ত আলোচনা পরিপ্রেক্ষিতে এবং ছবিতে যেটি দেওয়া আছে তা থেকে বলা যায় সমীকরণটি হচ্ছে-

1x²+6x+9=1x²+3x+24 বা, x²+6x+9=x2+3x+24, রেনে দেকার্ত বীজগণিতের সমীকরণ লিখতেন yy} cy-by-ay-aс,

দেকার্ত ডানপাশের দ্বিতীয় বন্ধনীকে সমান চিহ্ন বলতেন। ভিয়েটা বীজগণিতে প্রতীক চিহ্ন এত সুন্দরভাবে ব্যবহার করেছেন যাতে বিস্মিত না হয়ে পারা যায় না। যাইহক আমি এখানে নবজাগরণের পর থেকে সপ্তদশ শতাব্দী পর্যন্ত লিখিত উল্লেখ-যোগ্য বীজগণিত গ্রন্থের নাম, গ্রন্থকার প্রভৃতির একটি সংক্ষিপ্ত তালিকা তুলে ধরছি।

ক্রমিক নং গ্রন্থকার / প্রবন্ধকার গ্রন্থ/প্রবন্ধ তারিখ
Alexander Synopsis Algebraica 1693
Albert Girard Invention Nouvellie en Algebre 1629
Baker Geometrical Key & C 1684
Bulliald Opus Novum ad Arithmeticam Infinitorum 1682
Barrow in Lectiones Geometricae Diophantus cum commentariis 1669
Bachet Arith. libri ii et Algebrae totidemm 1621
Bombelli De Logistica 1579
Bernard Solignac Geometria Indivisibilibus cont-inuorum and C 1580
Buteo Various Memoirs in Phil Trans 1559
১০ Ferreus Various pieces on equations Cursus seu Mundus Mathematicus 1545
১১ Clavius Nova Geometricae clavis Algebra 1580
১২ Cavalerius Geometria 1635
১৩ De Moivre Arithmeticorum, Librisex in Varia opera mathematica 1697
১৪ De Lagny Various paper in Mem. of French Accd 1730
১৫ Dechales Opus Novum ad Arithmeticam Infinitorum 1692
১৬ De Billy in Lectiones Geometricae Diophantus cum commentariis 1690
১৭ Descarts Arith. libri ii et Algebrae totidemm 1643
১৮ Diophantus De Logistica 1637
১৯ Fermat Geometria Indivisibilibus cont-inuorum and C 360
২০ Frenicle Various Memoirs in Phil Trans 1679
২১ Folinus Algebra, Sive Liber de Rebus occultics 1619
২২ Ghetaldus De Resolutione et compositione 1630
২৩ Harriot Mathematica 1631
২৪ Harigonius Artis Analyticae Praxis 1634
২৫ Hally (Dr.) Cursus Mathematicus 1687
২৬ Issac Newton in philosophical Transactions 1694
২৭ James Gregary The Binominal theorem 1666
২৮ Jossalin Exercitationes Geometricae 1668

(চলবে)